İçindekiler
Evlilik birliğinin sürdürülemez hale geldiği durumlarda, eşlerin medeni bir şekilde yollarını ayırması hem kendileri hem de (varsa) çocukların psikolojik sağlığı için en sağlıklı yoldur. Bursa gibi yoğun nüfuslu şehirlerde, yıllarca süren ve tarafları yıpratan "çekişmeli" davalar yerine; hızlı, ekonomik ve kesin sonuç veren "Anlaşmalı Boşanma" yöntemi tercih edilmektedir.
Ancak, "Anlaştık, bitirelim" demek hukuken yeterli değildir. Anlaşmalı boşanma, hakimin onayıyla geçerlilik kazanan teknik bir süreçtir. Yanlış hazırlanan bir protokol, boşandıktan yıllar sonra bile karşınıza "Mal Paylaşımı Davası" veya "Nafaka Artırım Davası" olarak çıkabilir.
Bursa Osmangazi Avukatı Ersin Doğan olarak; anlaşmalı boşanmanın hukuki şartlarını, Boşanma Protokolünün inceliklerini ve duruşma günü yaşanacakları, Türk Medeni Kanunu (TMK) ve Yargıtay kararları ışığında sizler için adım adım anlattım.
1. Anlaşmalı Boşanma Nedir? Şartları Nelerdir? (TMK 166/3)
Hukukumuzda her anlaşma, "anlaşmalı boşanma" sayılmaz. Kanun koyucu bu hızlı yolu kullanabilmek için belirli şartlar getirmiştir.
- Kanun Maddesi: Türk Medeni Kanunu Madde 166/3.
- 1. Şart: 1 Yıllık Evlilik Süresi
Evlilik tarihinden (Nikah gününden) itibaren en az 1 yıl geçmiş olmalıdır. 1 yılı doldurmayan çiftler, her konuda anlaşsa bile teknik olarak "Anlaşmalı Boşanma" davası açamazlar. (Bu durumda "Çekişmeli" açılıp, ilk celsede tanık dinletilerek fiili anlaşma sağlanır). - 2. Şart: Ortak Başvuru veya Kabul
Eşler ya birlikte başvurmalı ya da birinin açtığı davayı diğeri "tüm sonuçlarıyla" kabul etmelidir. - 3. Şart: Hakimin Bizzat Dinlemesi
Diğer davaların aksine, anlaşmalı boşanmada avukatınız olsa bile duruşmaya bizzat katılmak zorundasınız. Hakim, tarafların gözünün içine bakarak "Boşanmak istiyor musun? Protokoldeki imza senin mi?" diye sorar. İrade serbestisini denetler. - 4. Şart: Protokolün Onaylanması
Mali konular (nafaka, tazminat) ve çocukların durumu (velayet) hakkında hakimin, tarafların yaptığı anlaşmayı uygun bulması gerekir.
2. Davanın Kalbi: Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Hazırlanır?
Boşanma kararı, sunduğunuz **"Anlaşmalı Boşanma Protokolü"**ne göre verilir. Bu belge, boşanmanın anayasasıdır. Burada yapacağınız bir hata veya eksiklik, geri dönülemez hak kayıplarına yol açar.
Protokolde mutlaka bulunması gereken 4 ana başlık şunlardır:
A. Velayet ve Kişisel İlişki
Çocukların kimde kalacağı net yazılmalıdır.
- Yargıtay Yaklaşımı: Hakim, çocuğun üstün yararını gözetir. Anne-baba "Velayet babada kalsın" diye anlaşsa bile, çocuk çok küçükse (0-3 yaş) veya babanın durumu uygun değilse, hakim bu maddeyi reddedip velayeti anneye verebilir.
- Kişisel İlişki: Velayeti almayan tarafın çocuğu hangi günlerde (Hafta sonu, bayram, sömestr) göreceği saatine kadar yazılmalıdır.
B. Nafaka (Yoksulluk ve İştirak)
- İştirak Nafakası: Çocuk için ödenecek miktar.
- Yoksulluk Nafakası: Eş için ödenecek miktar.
- Önemli Detay: Eğer protokolde "Nafaka talebim yoktur" yazarsanız, boşandıktan sonra bir daha asla yoksulluk nafakası isteyemezsiniz. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, feragat edilen hakkın yeniden doğmayacağına hükmetmiştir.
C. Maddi ve Manevi Tazminat
Tarafların birbirine tazminat ödeyip ödemeyeceği, ödenecekse vadesi ve şekli belirtilmelidir. "Tarafların karşılıklı maddi-manevi tazminat talebi yoktur" ibaresi, ileride dava açılmasını engeller.
D. Mal Paylaşımı ve Ziynet Eşyaları
En çok hata yapılan kısımdır.
- Genel İfade Riski: "Mal paylaşımı konusunda anlaştık" demek yetmez. Hangi evin, hangi arabanın kime kalacağı plakasına/ada parseline kadar yazılmalıdır.
- Ziynetler: Düğün takıları konusunda "Aldım/Almadım" veya "Talebim yoktur" şeklinde açık beyan olmalıdır. Aksi takdirde boşanma bittikten sonra "Ziynet Alacağı Davası" ile karşılaşabilirsiniz.
3. Dava Süreci: Tek Celsede Boşanma Nasıl Olur?
Protokol hazırlandıktan sonra süreç şu şekilde ilerler:
- Dava Açılışı: Yetkili Aile Mahkemesi'ne (eşlerden birinin yerleşim yeri veya son 6 aydır birlikte oturdukları yer) dilekçe ve protokol ile başvurulur.
- Tensiplerin Hazırlanması: Mahkeme evrakları inceler ve duruşma günü (Tensip Zaptı) verir.
- Duruşma Günü: Bursa boşanma avukatı eşliğinde taraflar duruşma salonunda hazır bulunur. Hakim protokolü teyit eder.
- Karar: Hakim "Boşanmanıza karar verildi" der.
- Gerekçeli Karar ve Kesinleşme: Duruşmadan yaklaşık 2-3 hafta sonra gerekçeli karar yazılır. Taraflar "İstinaftan feragat" dilekçesi vererek kararı kesinleştirir ve nüfus müdürlüğüne işlenir.
Süre: Bursa Adliyesi'nde yoğunluğa göre, dava açıldıktan 1 hafta ile 2 ay arasında duruşma günü verilmektedir.
4. Yargıtay'ın Kritik "Feragat" Kararları
Anlaşmalı boşanma protokolündeki "istemiyorum" beyanları, sizi gelecekte bağlar.
- Mal Rejimi Feragati: Protokolde "Mal rejiminden kaynaklı alacak haklarımızdan feragat ediyoruz" maddesi varsa, boşandıktan sonra "Evlilik içinde alınan evden payımı istiyorum" diye Katılma Alacağı Davası açamazsınız. Yargıtay bunu "kesin hüküm" sayar.
- Sonradan Dava Açma Hakkı: Eğer protokolde mal paylaşımı hakkında hiçbir hüküm yoksa (unutulduysa veya bilerek yazılmadıysa), boşanma kesinleştikten sonra 10 yıl içinde Mal Paylaşımı davası açılabilir. Bu yüzden protokolün "boşluk bırakmayacak" şekilde hazırlanması gerekir.
5. Anlaşmalı Boşanma Çekişmeliye Döner mi?
Evet, dönebilir.
- Senaryo: Duruşma anına kadar her şey yolundadır. Ancak hakim kürsüsünde eşlerden biri "Ben vazgeçtim, boşanmak istemiyorum" veya "Nafaka miktarını az buldum" derse; anlaşma bozulur.
- Sonuç: Hakim davayı reddetmez, davayı **"Çekişmeli Boşanma Davası"**na dönüştürür ve taraflara delillerini sunması için süre verir. Süreç uzar (1.5 - 2 yıl).
6. Hamileyken veya Çocuk Küçükken Anlaşmalı Boşanılır mı?
- Hamilelik: Kadının hamile olması boşanmaya engel değildir. Ancak doğacak çocuğun babası koca sayılacağı için, doğmamış çocuk için de nafaka ve velayet düzenlemesi (doğumdan sonra geçerli olmak üzere) yapılabilir veya bu konu sonraya bırakılabilir.
- Küçük Çocuk: Çocuğun yaşının küçük olması anlaşmalı boşanmaya engel değildir. Sadece hakim, velayet konusunda çocuğun menfaatine aykırı bir anlaşma görürse (Örn: Bakıma muhtaç bebeğin babaya verilmesi) müdahale edebilir ve protokolü değiştirebilir. Taraflar değişikliği kabul ederse boşanma gerçekleşir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Avukat tutmak zorunda mıyım? Kendim yapabilir miyim?
Kanunen avukat tutma zorunluluğu yoktur. Ancak; protokoldeki "Mal rejiminden feragat ediyorum" cümlesinin ne anlama geldiğini veya nafaka türlerini bilmeden hazırlanan protokoller, ileride telafisi imkansız maddi kayıplara yol açar. Bir Bursa boşanma avukatı ile çalışmak, sizi gelecekteki davalardan korur.
2. Anlaşmalı boşandıktan sonra nafaka artırılabilir mi?
Evet. Protokolde belirlenen nafaka miktarı, zamanla enflasyon karşısında erirse veya çocuğun okul masrafları artarsa; "Nafaka Artırım Davası" açılarak miktar yükseltilebilir. Ancak protokole "ÜFE/TÜFE oranında yıllık artış yapılacaktır" maddesi koymak, her yıl dava açma zorunluluğunu ortadan kaldırır.
3. Düğün takılarını (Ziynet) istemiyorum dedim, sonra isteyebilir miyim?
Hayır. Protokolde veya duruşmada "Ziynet eşyaları konusunda talebim yoktur" dediyseniz, bu bir feragattir. Sonradan pişman olup dava açsanız bile reddedilir.
Sonuç: Hızlı Çözüm İçin Profesyonel Protokol Şart
Anlaşmalı boşanma, bir günde biten bir dava gibi görünse de, etkileri ömür boyu süren bir sözleşmedir.
- Velayetin detayları,
- Nafakanın artış oranı,
- Ev ve arabanın devir masraflarının kime ait olacağı,
Gibi detaylar protokolde net bir şekilde yer almalıdır.
Bursa ve Osmangazi bölgesinde Aile Hukuku alanındaki tecrübesiyle Avukat Ersin Doğan, tarafların iradelerine uygun, hukuken geçerli ve gelecekte sorun yaratmayacak boşanma protokollerinin hazırlanması ve duruşma sürecinin takibi konusunda profesyonel destek sağlamaktadır.
Anlaşmalı boşanma süreci ve protokol hazırlığı için bize ulaşın.