İçindekiler
Trafik güvenliği hepimiz için hayati önem taşır. Ancak Bursa gibi trafiğin ve denetimlerin yoğun olduğu metropollerde, teknik cihaz hataları nedeniyle binlerce sürücü haksız yere ehliyetinden olmakta ve yüksek idari para cezalarıyla karşılaşmaktadır.
Sürücüler genellikle polis kontrolünde üfledikleri cihazın sonucunu "kesin ve değişmez" bir delil olarak görür. Oysa hukukumuzda elektronik cihaz verileri, aksi ispatlanabilir "karine" niteliğindedir. Cihazın bakımsız olması, kalibrasyonunun geç yapılması veya sensör hatası; yasal sınırın çok az üzerinde (Örn: 0.52 promil) çıkan sonuçlarda büyük mağduriyetler yaratır.
Bursa Osmangazi Avukatı Ersin Doğan Hukuk Bürosu olarak; alkollü araç kullanma cezalarına itiraz süreçlerini, ilgili kanun maddeleri ve Yargıtay’ın teknik bakış açısıyla sizler için inceledik.
1. Yasal Promil Sınırları ve Cezanın Hukuki Dayanağı
Öncelikle cezanın yasal zeminini anlamak gerekir. Hangi araç türü için sınır nedir?
- Kanun Maddesi: 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) Madde 48/5.
Kanun, uyuşturucu veya keyif verici maddeler ile alkollü içkilerin etkisi altında araç kullanmayı yasaklar. - Yasal Sınırlar (Yönetmelik):
- Hususi (Bireysel) Otomobiller: Sınır 0.50 Promildir.
- Ticari ve Diğer Araçlar: Sınır 0.20 Promildir.
Eğer cihaz ölçümü bu sınırların 0.01 promil bile üzerinde çıkarsa, trafik polisi ehliyetinize (ilk seferde) 6 ay süreyle el koyar ve idari para cezası uygular.
2. Alkolmetre Cihazı "Kutsal" Değildir: Kalibrasyon Zorunluluğu
Birçok sürücünün bilmediği, ancak itiraz davalarının kazanılmasını sağlayan en kritik nokta burasıdır: Cihazın sağlığı.
- Kanun Maddesi: 3516 Sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu.
Devletin denetimlerde kullandığı her türlü ölçüm cihazı (Radar, Alkolmetre vb.), belirli periyotlarla "Muayene ve Damgalama" işlemine tabi tutulmalıdır. - Teknik Gereklilik: Alkolmetreler hassas elektro-kimyasal sensörler kullanır. Bu sensörler zamanla, sıcaklıkla veya çok sayıda üflemeyle duyarlılığını kaybeder (sapma yapar).
- Yargı Kararı: Eğer size ceza yazılan cihazın, son kalibrasyon tarihinin üzerinden 6 aydan fazla zaman geçmişse; o cihazın ölçümü "Hukuka Aykırı Delil" sayılır. Hukuka aykırı delille ceza verilemeyeceği için işlem iptal edilir.
3. "Sınırda Çıkan" Sonuçlar ve Hata Payı (Tolerans)
Sürücü alkol almıştır ancak yasal sınırın altında olduğunu düşünüyordur. Üflediğinde ekranda 0.52 veya 0.55 promil görür. Bu durumda ne yapılmalı?
Yüksek Mahkemelerin Bakış Açısı:
Her elektronik ölçüm cihazının bir Belirsizlik/Hata Payı (Tolerans) vardır. Bu genellikle +/-%5 civarındadır.
- Örnek Senaryo: Cihaz 0.52 ölçmüştür. Eğer cihazın %5 hata payı varsa, gerçek değer 0.49 promil (yasal sınırın altı) olabilir.
- Hukuki İlke: Ceza hukukunun evrensel ilkesi olan "Şüpheden Sanık Yararlanır" prensibi, idari cezalarda da geçerlidir. Şüphe varsa (cihazın hata yapma ihtimali varsa), bu durum sürücü lehine yorumlanır ve ceza iptal edilir.
4. İtiraz Süreci: Nereye, Ne Zaman ve Nasıl Başvurulmalı?
Cezayı yediğiniz an hukuki süreç başlamış demektir. Süreleri kaçırmak, haklıyken haksız duruma düşmenize neden olur.
A. Görevli Mahkeme ve Süre
- Kanun Maddesi: 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu Madde 27.
- Süre: İdari para cezası ve ehliyet geri alma tutanağının size tebliğ edildiği (yüzünüze okunduğu) tarihten itibaren 15 gün içinde itiraz etmelisiniz.
- Merci: Cezanın kesildiği yerdeki Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği'ne başvurulur.
B. Dilekçede Neler Talep Edilmeli?
Standart bir "İtiraz ediyorum" dilekçesi genellikle reddedilir. Bursa Osmangazi avukatı olarak hazırladığımız teknik dilekçelerde şunları talep ederiz:
- Olayda kullanılan cihazın Marka, Model ve Seri Numarasının tespiti.
- İlgili cihazın Kalibrasyon ve Muayene Raporlarının dosyaya celbi.
- Cihazın "Log Kayıtları" (O gün kaç ölçüm yaptığı, hata verip vermediği).
- Ölçüm saati ile olay saati arasındaki farkın (alkolün vücuttan atılım hızı) bilirkişi tarafından hesaplanması.
5. Üflemeyi Reddetmek veya Kan Tahlili İstemek
Sürücülerin en çok tereddüt ettiği konulardan biri de budur.
- Üflemeyi Reddetme (KTK Md. 48/9): Alkolmetreyi üflemeyi reddederseniz, alkollü olup olmadığınıza bakılmaksızın ehliyetiniz 2 yıl süreyle alınır ve yüksek bir para cezası kesilir. Bu nedenle, üflemek genellikle daha mantıklıdır.
- Kan Tahlili Hakkı: Eğer cihaza güvenmiyorsanız, tutanağı imzalarken şerh düşüp (veya itiraz edip) en yakın sağlık kuruluşuna giderek kandan alkol tespiti yaptırabilirsiniz. Ancak bunun, üfleme saatinden itibaren en geç 2 saat içinde yapılması, ispat gücü açısından önemlidir. Mahkeme, Adli Tıp Kurumu kriterlerine göre "geriye dönük hesaplama" (her saat için 0.15 promil düşüş) yaparak olay anındaki alkolü tespit eder.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Google aramalarında en çok karşılaşılan sorulara, bir avukat gözüyle kısa cevaplar:
1. 0.51 Promil ile ehliyet gider mi?
Evet, yasal sınır 0.50'dir. 0.51 çıktığında ehliyetiniz alınır. Ancak bu kadar küçük bir fark (0.01), cihazın hata payı kapsamında değerlendirilerek mahkemece iptal edilebilir.
2. İtiraz edersem ceza artar mı?
Hayır. Sulh Ceza Hakimliği'ne yapacağınız itirazlarda "aleyhe bozma yasağı" yoktur ancak ceza artırımı da yapılmaz. Sadece itirazınız reddedilirse cüzi bir mahkeme masrafı ödersiniz.
3. Ehliyetimi süresi dolmadan geri alabilir miyim?
Normal şartlarda hayır. Ancak mahkeme kararıyla "Yürütmeyi Durdurma" veya cezanın iptali kararı alırsanız, süreyi beklemeden ehliyetinizi Trafik Tescil Şube Müdürlüğü'nden geri alabilirsiniz.
Sonuç: Teknik Detaylar Ehliyetinizi Kurtarır
Alkollü araç kullanma cezası, sadece para cezasıyla bitmez; ehliyetinize el konulması işinizi, ailenizi ve sosyal hayatınızı etkiler.
Kolluk kuvvetlerinin işlemleri her zaman hukuka uygun olmayabilir. Cihazın bozuk olması, kalibrasyonun eksik olması veya prosedür hatası yapılması, sizi bu cezadan kurtarabilir.
Bursa ve Osmangazi bölgesinde trafik hukuku ve idari yaptırımlar konusundaki tecrübesiyle Avukat Ersin Doğan, ehliyetinizin iadesi ve cezaların iptali için gerekli teknik ve hukuki mücadeleyi vermektedir.
Cezayı kabullenmeyin, haklarınızı sorgulayın. Hukuki destek için bize ulaşın.