İçindekiler
Türkiye’nin üretim üssü Bursa’da, çalışma hayatı oldukça dinamiktir. Fabrikalarda, atölyelerde veya ofislerde çalışan binlerce işçi, yıllarca verdikleri emeğin karşılığını alıp alamayacakları endişesiyle yaşamaktadır.
İşçiler arasında "İstifa edersem tazminatım yanar", "Patron beni kovdu, beş kuruş vermiyor" gibi söylemler yaygındır. Oysa Türk İş Hukuku, işçiyi koruyan güçlü bir kalkan gibidir. Doğru hukuki hamlelerle, istifa etseniz bile tazminat alabilir, işverenin haksız fesihlerine karşı durabilirsiniz.
Bursa Osmangazi Avukatı Ersin Doğan olarak; emekçilerin en çok merak ettiği Kıdem ve İhbar Tazminatı şartlarını, hesaplama yöntemlerini ve dava sürecini ilgili kanun maddeleri ışığında sizler için derledim.
1. Kıdem Tazminatı: Emeğinizin "Yıpranma Payı"
Kıdem tazminatı, işçinin iş yerine olan bağlılığının ve yıpranmasının karşılığıdır. İş hukukunun en temel taşıdır.
- Kanuni Dayanak: Mülga 1475 Sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte kalan 14. Maddesi.
- Şartları Nelerdir?
- Aynı işverene bağlı iş yerinde en az 1 tam yıl çalışmış olmak.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından haksız yere feshedilmesi VEYA işçi tarafından "haklı nedenle" feshedilmesi.
- Hesaplama: Çalıştığınız her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında ödeme yapılır. (Yol, yemek, ikramiye gibi giydirilmiş ücretler dahildir).
Dikkat: Kıdem tazminatının bir "Tavanı" vardır. Maaşınız ne kadar yüksek olursa olsun, devletin belirlediği tavanı (her 6 ayda bir değişir) aşan kısmı alamazsınız.
2. İhbar Tazminatı: "Haber Verme" Zorunluluğu
İşveren sizi işten çıkaracaksa veya siz işi bırakacaksanız, kanunen belirli bir süre önce bunu karşı tarafa bildirmek zorundasınız. Bildirim yapılmazsa "İhbar Tazminatı" doğar.
- Kanuni Dayanak: 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 17.
- Bildirim Süreleri:
- 6 aydan az çalışan için: 2 Hafta
- 6 ay - 1.5 yıl arası çalışan için: 4 Hafta
- 1.5 yıl - 3 yıl arası çalışan için: 6 Hafta
- 3 yıldan fazla çalışan için: 8 Hafta
Kritik Fark: Kıdem tazminatını sadece işçi alabilir. Ancak İhbar tazminatı çift yönlüdür. Eğer siz (işçi), haber vermeden "Ben yarın gelmiyorum" derseniz, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilirsiniz.
3. "İstifa Eden Tazminat Alamaz" Efsanesi ve Haklı Fesih
Halk arasında bilinenin aksine, istifa eden işçi belirli durumlarda kıdem tazminatını "çatır çatır" alır. Buna hukukta "Haklı Nedenle Fesih" denir.
- Kanuni Dayanak: 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 24.
- Hangi Durumlar Haklı Fesihtir?
- Maaşın Ödenmemesi: Maaşınız 20 gün gecikirse veya eksik yatarsa.
- SGK Hilesi: Maaşınızın bir kısmı bankadan, bir kısmı elden veriliyorsa (Prim kaçırılıyorsa).
- Fazla Mesai: Mesai ücretleriniz ödenmiyorsa.
- Mobbing: İş yerinde psikolojik baskı görüyorsanız.
- Emeklilik: 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün prim şartını (veya 99 sonrası girişliler için kademeli şartları) sağladıysanız.
Bu durumlarda noterden ihtarname çekerek istifa ederseniz, Kıdem Tazminatınızı alırsınız (İhbar tazminatı alamazsınız).
4. Dava Öncesi Zorunlu Durak: Arabuluculuk
Patronunuzla tartıştınız, haklarınızı vermedi ve kapıyı gösterdi. Hemen mahkemeye koşabilir misiniz? Hayır.
- Kanuni Dayanak: 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu Madde 3.
- Süreç: Dava açmadan önce Arabulucuya başvurmak zorunludur. Başvurudan sonra taraflar bir araya gelir.
- Risk: Arabuluculuk görüşmelerinde işveren size "Şu kadar parayı kabul et, konuyu kapatalım" diyebilir. Eğer o tutanağı imzalarsanız, sonradan "Aslında alacağım daha fazlaydı" diyerek dava açamazsınız.
Avukat Ersin Doğan Uyarısı: Arabuluculuk aşaması, işverenin avukatlarıyla karşı karşıya geldiğiniz yerdir. Yanınızda uzman bir Bursa iş avukatı olmadan tutanak imzalamak, haklarınızın yarısından vazgeçmeniz anlamına gelebilir.
5. Zamanaşımı Süreleri: Hakkınız Yanmasın
Alacaklarınızı talep etmek için sonsuza kadar vaktiniz yok. Süreleri kaçırırsanız, haklı olsanız bile davayı kaybedersiniz.
- Kıdem ve İhbar Tazminatı: 12.10.2017 tarihinden sonraki fesihlerde zamanaşımı 5 yıldır.
- Ücret Alacakları (Maaş, Mesai, Yıllık İzin): Zamanaşımı 5 yıldır.
- İşe İade Davası: Fesih bildiriminden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurulmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Müvekkillerimizin en sık sorduğu soruları sizin için derledik.
1. Sigortasız çalıştım, tazminat alabilir miyim?
Evet, alabilirsiniz. İş mahkemesinde açılacak "Hizmet Tespit Davası" ile çalıştığınız günler ispatlanır ve hem sigortanız tescil edilir hem de tazminatlarınız hesaplanır. İş yeri arkadaşlarınızın şahitliği bu davada çok önemlidir.
2. İşveren "İstifa dilekçesi imzala, paranı vereceğim" diyor, ne yapmalıyım?
Asla imzalamayın! "Kendi isteğimle ayrılıyorum, tüm haklarımı aldım" yazan bir kağıdı (İbraname/İstifa) imzalarsanız, mahkemede tazminat almanız imkansız hale gelebilir. İşveren gerçekten ödeme yapacaksa, bunu banka yoluyla "Kıdem Tazminatı" açıklamasıyla yapmalıdır.
3. İş yeri satıldı veya devredildi, tazminatım ne olacak?
İş yeri devredilse bile kıdeminiz yanmaz. Yeni işveren, eski işverenin dönemindeki haklarınızdan da (kıdem tazminatı açısından) sorumludur. Çalışma süreniz birleşerek devam eder.
Sonuç: Emeğinizi Yedirmeyin, Profesyonel Destek Alın
İşçi alacakları davaları; brüt/net ücret hesaplamaları, faiz türleri ve ispat yükümlülükleri ile dolu teknik bir süreçtir. İşverenin sunduğu bordrolar her zaman gerçeği yansıtmayabilir.
Gerçek maaşınızın tespiti, elden ödemelerin ispatı ve haklı fesih sürecinin yönetimi için Bursa ve Osmangazi bölgesinde Avukat Ersin Doğan Hukuk Bürosu yanınızdadır.
Yargıtay kararlarına hakim, hesaplama uzmanlığı olan bir ekiple çalışmak; alın terinizin karşılığını eksiksiz almanızı sağlar.
Tazminat hesaplaması ve hukuki destek için ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.